ઊંચી ભેખડો ઉપર ઊંચો ઊંચો કોટ ઊભો છે, અને એને ડાબે-જમણે પડખે બે નદીઓ ચાલી જાય છે. કિલ્લાને વીંટી વળીને તરત જ્યાં બેય નદીઓ ભેળી થાય છે ત્યાં પહોળો પટ જામી પડે છે. નદીની ઉપરવાસે આથમણી દિશાનાં આઘાં-આઘાં ઝાડવાં વચ્ચે રોજ જ્યારે રુંઝો રડતી હયો, કંકુડાં ઢોળાતાં હોય, માથે ચાંદો ને ચાંદરણું નીતરતાં હોય, ત્યારે પણ કિલ્લો તો કોઇ ધૂંધળીમસ જેવો ધૂંધળાવરણો અને એકલવાયો જ પડીને ઊભો હોય છે.
હજુ પણ એ ઊંચા ઊંચા કિલ્લાની દીવાલને ઘસીને નદીઓ ચાલી જાય છે. કિલ્લામાં નકશીદાર ગોખ કંડારેલા ને રાણીઓને નદીની ક્રીડા નીરખવા માટે જુક્તિદાર ઓરડા બંધાવેલા છે. હજુયે એક વાર એ રવેશમાં ઊભા રહીને નદીના પટ ઉપર સમી સાંજની પનિયારીઓને નીરખીએ, ગરાસિયાનાં ઘોડાં ખેલતાં ભાળીએ, જુવાનોની કુસ્તી જોઇએ, ચારણોના છંદો અને કુમારિકાઓના વૃંદના રાસડા સાંભળીએ ત્યારે કાળ છસો વરસ પાછો ખસી જાય, અને એ વિલાસી રાજા રાણજીના હાસ્ય-કલ્લોલ તથા રાણીઓનાં કરુણ રોણાં કાને અથડાય છે.
એ ગામ રાણપુર : એ બે નદીઓ સુકભાદર અને ગોમા : રાણજી ગોહિલે બંધાવેલો એ કિલ્લો. એ તે કિલ્લો કે ક્રીડામહેલ !
રાણજી વિલાસી હતા. કહે છે કે એને ચોરાસી રાણીઓ હતી; દિવસ-રાત એ રણવાસમાં જ રહેતા. એને ‘કનૈયો’ કહેતા. બ્રાહ્મણોના ભુલાવ્યા એ રાજાને એવો નિયમ હતો કે કદી મુસલમાનનું મોં ન જોવું.
એક દિવસ જૂનાગઢના દાતારની જાત્રા કરીને એક મેમણ ડોશી અને એનો દીકરો પાછાં અમદાવાદ જતાં હતાં. રસ્તામાં મા-દીકરો રાણપુર રાત રહ્યાં.
સવાર પડ્યું. રાજા પૂજા કરતા હતા તે વખતે નદીના બહોળા પટમાં એ ડોશીના બેટાની બાંગ સંભળાઇ. બ્રાહ્મણોએ રાજાજીને સમજાવ્યું કે આ યવનના અવાજથી પૂજા ભ્રષ્ટ બની ! રાજાને કુમતિ સૂઝી. એ બાળકનો શિરચ્છેદ કરાવ્યો !
છોકરા વિનાની માતાએ અમદાવાદ જઇને ચોધાર આંસુએ મહમદશાહ બેગડા પાસે વાત કહી. મહમદશાહે પોતાની ફોજ રાણપુરનો નાશ કરવા મોકલી દીધી. રાણપુર સમાચાર પહોંચ્યા કે સેના ચાલી આવે છે; પરંતુ રાજાને કોણ કહેવા જાય ?
રાજા તો રાણવાસમાં અહોરાત ગુલતાન કરે છે. બહારની દુનિયામાં ડોકિયું પણ કરતો નથી. સહુને બીક લાગે છે કે કહેવા જનાર જીવતો પાછો નહિ નીકળે.
પછી તો એક ચારણે હિંમત કરી. અંદર જવાનો રસ્તો તો બંધ હતો, એટલે નદીની અંદર બરાબર ગોખની સામે ઊભા રહીને ચારણે અવાજ કર્યો :
“એ બાપ રાણા ! –
રાણા રમત્યું મેલ્ય, કનારે ચડિયાં કટક,
ખત્રિ ! ચોપડખેલ, ગોહિલ કાં લાગો ગળો?
હે રાણા ! હવે તો રમત છોડ. શત્રુનું સૈન્ય તારે સીમાેડ કનારા ગામ સુધી આવી પહોંચ્યું. હે ક્ષત્રિય ! ચોપાટની રમત શું તને એટલી બધી મીઠી લાગી ગઈ કે હજુ નથી ચેતતો ?
ચારણના શબ્દો કાને પડતાં તે ચોપાટના પાસા ફગાવીને રાણો ઊભો થયો. રાણીઓને ભલામણ દીધી કે : “જુઓ, જ્યાં સુધી મારા વાવટાને તમે રણભૂમિ પર ઊડતો જુઓ ત્યાં સુધી જાણજો કે હું જીવતો છું. પણ જ્યારે વાવટો ન દેખાય ત્યારે સમજજો કે મારો દેહ પડી ગયો.”
રાણીઓએ ઉત્તર દીધો : “પણ રાજા, જોજો હો, એ વાવટો પડ્યા પછી અમે ચોરાશીમાંથી એકેય જીવતી નહિ રહીએ.”
રાણજી સૈન્ય લઇને રણે ચડ્યો. રાણપુરથી ત્રણ-ચાર ગાઉ આઘે મહમદશાહની ફોજ સાથે એની તલવારો અફળાઈ. આંહીં ગઢને ગોખે બેઠી બેઠી ચોરાશી રજપૂતાણીઓ નજર માંડીને જોયા કરે છે, ધજા ગગનમાં ઊડતી દેખાય છે; એ ધજાને આધારે રાણીઓ જીવે છે.
વિજય કરીને રાણજી પાછા વળ્યા. જયશાળી સૈન્ય પર ઝંડો ફરકતો આવે છે. પણ રાણાનો દેવ રૂઠ્યો છે ખરો ને, તે રસ્તામાં એક વાવ આવી. ઝંડો ઉપાડનાર ઝંડો નીચે મૂકીને વાવની અંદર પાણી પીવા ઊતર્યો. રાણજીનું ધ્યાન નહોતું રહ્યું. એ ભૂલી ગયો હતો કે એ નેજા ઉપર ચોરાશી જીવાત્માઓ ટાંપીને બેઠા હશે !
કિલ્લાના ગોખમાં બેસીને નેજા ઉપર મીટ માંડી રહેલી એ ચોરાશી ક્ષત્રિયાણીઓએ જાણ્યું કે પતાકા પડી અને રાણા કામ આવ્યા. હવે હમણાં મુસલમાન આવી પહોંચશે. તમામ રાણીઓએ ધબોધબ ગઢના કૂવામાં પડીને પ્રાણ છોડ્યા.
વિજયી રાણજી દોડતે ઘોડે રાજમહેલમાં આવ્યા, ત્યાં તો રાણીઓનાં શબથી કૂવો પુરાયેલો દીઠો ! એનો સંસાર એક પળમાં વેરાન બની ગયો.
હવે જીવીને શું કરવું છે ? એમ વિચારીને એ પાછો વળ્યો. મુસલમાન ફોજ અમદાવાદ તરફ પાછી જતી હતી તેમાં પહોંચ્યો ને જુદ્ધ કરતાં કરતાં મરાયો.
મુસલમાન ફોજ રાણપુર આવી. કિલ્લો હાથ કર્યો. રાણી તો એક પણ જીવતી નહોતી. કુંવર મોખડાજીને લઇને એક દાસી રાણજીના ભાઇને ઘેર ઉમરાળા નાસી ગઇ.
હજુય જાણે એ રાજમહેલમાં ખંડેરમાં ચોરાશી મુખોના કલકલ હાસ્યધ્વનિ ગાજે છે, સામસામી તાળી દેતા સુંદર સુકોમળ હાથની ઘૂઘરીજડિત ચૂડલીઓ જાણે રણઝણી રહે છે; ચોપાટના પાસા ફેંકાતા સંભળાય છે; અને છેવટે ગૂંજી રહ્યો છે એ નિર્ભય ચારણનો ઘોર અવાજ –
રાણા! રમત્યું મેલ્ય, કનારે ચડિયાં કટક,
ખત્રિ ! ચોપડખેલ, ગોહિલ કાં લાગો ગળો?
અને એ પહોળો કૂવો ! ચોરાશી સુંદર પ્રેત શું રાત્રિએ ત્યાં હીબકાં નહિ ભરતાં હોય ?
આજ એ કિલ્લાની નદી તરફની આખી દીવાલ મોજૂદ છે. અંદરના ભાગમાંથી ધોબી લોકો છીપરાં કરવા માટે સ
A high coat stands on a high cliff, and two rivers run to its left and right. Turning the fort into a ring, a wide stretch freezes as soon as the Bay rivers meet. On the upper reaches of the river, in the midst of the bushes of the Athmani direction, every day when the Runzo is weeping, the Kankudas are pouring, the moon is shining on the head, even then the fort is standing in a dim and lonely state like a dim light.
Rivers still run down the wall of that tall fort. In the fort, carved Gokha Kandarela has built a room for the queens to watch the river play. Once again, standing in the facade, watching the evening paniyari on the river bank, playing with the horses of Garcia, looking for the wrestling of the youth, listening to the verses of the shepherds and the herds of virgins, the time goes back six years, and Rona hits the ear.
The village Ranpur: the fort built by the two rivers Sukbhadar and Goma: Ranji Gohil. A fort or a sports palace!
Ranji was luxurious. It is said that she had eighty-four queens; He lived in the desert day and night. Calling him 'Kanaiyo'. Forgetting the Brahmins, the king had a rule never to look at the face of a Muslim.
One day, a Memon Doshi and his son were on their way back to Ahmedabad after visiting Datar in Junagadh. On the way, mother and son stayed in Ranpur for the night.
It was morning. While the king was worshiping, the roar of Doshi's son was heard in the wide expanse of the river. The Brahmins explained to Rajaji that worship was corrupted by the sound of this Yavan! Kumati Suzy to the king. That child was beheaded!
The mother without a boy went to Ahmedabad and talked to Mohammad Shah Begda with deep tears. Mahmadshah sent his army to destroy Ranpur. The news reached Ranpur that the army was coming; But who goes to tell the king?
The king spends most of his time in Ranavas. Don’t even peek into the outside world. Sahu is afraid that the one who is going to speak will not come back alive.
Then one of the shepherds dared. The way to the entrance was closed, so the shepherd stood in front of the gokha in the river and shouted:
“A Baap Rana! -
Rana played Melya, on the shore,
Khatri! Chopdakhel, where does Gohil go?
O Rana! Now the game plants. The enemy army reached the village of Taare Seemad Kanara. O Kshatriya! Did you find the game of Chopat so sweet that you are still not aware of it?
When the words of the shepherd fell on his ears, the queen stood up, rejecting the aspect of the chopat. He recommended to the queens: “Look! You know that I am alive until you see my flag flying over the desert. But when the flag does not appear, understand that my body has fallen. ”
The queens answered: "But, O king, after Jojo Ho, the flag has fallen, none of us will survive."
Ranji marched with the army. Three or four villages away from Ranpur, his swords were brandished with the army of Mahmadshah. Here the fort is watched by eighty-four Rajputanas sitting on the gokha, the flag is seen flying in the sky; Queens live on the basis of that flag.
Ranji returned victorious. The flag is flying over the victorious army. But Rana's god is angry. The flag bearer lowered the flag and went down to drink water. Ranji was not paying attention. He had forgotten that eighty-four living beings would have been sitting on the neja!
The eighty-four Kshatriyas, who were sitting in the gokha of the fort and eating meat on their neja, knew that the flag fell and Rana came to work. Now a Muslim will arrive like this. All the queens fell into the well of Dhabodhab fort and died.
The victorious queen came to the palace on horseback, there was a well filled with the corpses of queens! His world became desolate in an instant.
What to do with living now? Thinking so, he turned back. The Muslim army was on its way back to Ahmedabad when it reached there and was killed rather than fighting.
The Muslim army came to Ranpur. Carried out the fort. Not a single queen survived. Taking Kunwar Mokhdaji, a maid ran away to her brother's house.
Still, in the ruins of the palace, there is a murmur of laughter of eighty-four faces, the beautiful withered hands clapping their hands, clapping their hands; The chopat aspect is heard being thrown; And finally the dead voice of the fearless shepherd is humming -
Rana! Melya, Cuttack,
Khatri! Chopdakhel, where does Gohil go?
And that wide well! Won't the eighty-four beautiful ghosts fill the hibkas there at night?
Today the entire wall of the fort is facing the river. To wash the laundry from the inside
He Fought fiercely with padshah of Ahmedabad n defeated him. But after one misunderstanding the Queens of Gohil Sardar performed Johar, after loosing all Queens, Gohil Ranji went back alone to the Army of Padshah n again started to kill enemies n became martyr...!!
No comments:
Post a Comment